Οστεοαρθρίτιδα
Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια χρόνια και προοδευτικά εξελισσόμενη πάθηση των αρθρώσεων και της σπονδυλικής στήλης. Συνήθως προσβάλλει μία μεγάλη άρθρωση (π.χ. γόνατο ή ισχίο) και μερικές φορές δύο ή περισσότερες αρθρώσεις. Όταν η οστεοαρθρίτιδα εντοπίζεται στη σπονδυλική στήλη είναι γνωστή και ως σπονδυλοαρθροπάθεια.
Η οστεοαρθρίτιδα που επέρχεται με την αύξηση της ηλικίας ονομάζεται εκφυλιστική και είναι η πλέον συχνή. Η οστεοαρθρίτιδα που προκύπτει μετά από τραυματισμό μιας άρθρωσης ονομάζεται μετατραυματική και μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Υπάρχουν βέβαια και ειδικές αρθρίτιδες που προκαλούνται από ρευματικά νοσήματα ή μεταβολικά νοσήματα. Σ’ αυτήν την κατηγορία ανήκουν  η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, η ουρική αρθρίτιδα αλλά και άλλες ειδικές αρθρίτιδες.

Συχνότητα και εντοπίσεις της οστεοαρθρίτιδας.
Η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα είναι όχι μόνο η συχνότερη πάθηση των αρθρώσεων, αλλά και μια από τις συχνότερες παθήσεις του ανθρώπου. Η  οστεοαρθρίτιδα είναι σημαντικά συχνότερη στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες, ενώ η συχνότητά της αυξάνει σημαντικά με την πάροδο της ηλικίας. Από όλες τις εντοπίσεις της συμπτωματικής οστεοαρθρίτιδας συχνότερη είναι η εκφυλιστική σπονδυλοαρθροπάθεια (6,9%) και ακολουθούν η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος (6%), των χεριών (2%) και του ισχίου (0,9%). Περίπου 20% των ασθενών με συμπτωματική οστεοαρθρίτιδα παρουσιάζουν δύο ή περισσότερες από τις παραπάνω εντοπίσεις.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας;
Το φύλο (οι γυναίκες), η ηλικία, η παχυσαρκία, ο τρόπος ζωής, οι έντονες αθλητικές δραστηριότητες, η βαριά επαγγελματική απασχόληση αποτελούν γνωστούς προδιαθετικούς παράγοντες,  ενώ  σημαντικό  ρόλο παίζουν και γενετικοί παράγοντες. Πάντως,   τα αίτια της εκφυλιστικής αρθρίτιδας δεν   είναι ακόμα γνωστά.

Συμπτώματα και Διάγνωση.
Τα κύρια συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας είναι:

• Ο Πόνος στην άρθρωση που πάσχει. Στα πρώτα στάδια εμφανίζεται συνήθως μετά από κούραση και έντονη δραστηριότητα, κρατά μερικές εβδομάδες και υποχωρεί με ξεκούραση και απλά αναλγητικά φάρμακα. Σε προχωρημένα όμως στάδια ο πόνος γίνεται  μόνιμος με κάθε κίνηση της άρθρωσης και υπάρχει ακόμα και στην ανάπαυση.
• Η Δυσκαμψία, η δυσκολία δηλ. στις πρώτες  κινήσεις της άρθρωσης, όταν αυτή είχε μείνει για κάποιο διάστημα ακίνητη.  Η δυσκαμψία αυτή στην αρχή είναι ήπια και υποχωρεί μετά από λίγα λεπτά, αλλά προοδευτικά γίνεται έντονη, μόνιμη και τελικά η άρθρωση χάνει την πλήρη κινητικότητα της.
• Η χωλότητα και  η δυσκολία στις μετακινήσεις είναι τα βασικά συμπτώματα όταν η αρθρίτιδα έχει προσβάλει αρθρώσεις των κάτω άκρων
• Η Διόγκωση και  η  Παραμόρφωση της άρθρωσης είναι επίσης εκδηλώσεις προχωρημένης οστεοαρθρίτιδας.

Με όλα αυτά τα συμπτώματα, τελικά η άρθρωση γίνεται δυσλειτουργική, ο ασθενής αποφεύγει να την χρησιμοποιεί και αυτό έχει σαν πρόσθετη συνέπεια την ατροφία των μυών που βρίσκονται κοντά στην άρθρωση που πάσχει.
Για την  διάγνωση  και παρακολούθηση της οστεοαρθρίτιδας το ιστορικό και οι απλές ακτινογραφίες επαρκούν και μόνο σε ειδικές περιπτώσεις χρειάζεται να γίνει αξονική ή μαγνητική τομογραφία.


Τα ακτινολογικά χαρακτηριστικά της οστεοαρθρίτιδας.
Τα βασικά ακτινολογικά ευρήματα της οστεοαρθρίτιδας είναι η στένωση του μεσάρθριου διαστήματος, που οφείλεται στην φθορά του αρθρικού χόνδρου και τα οστεόφυτα (άλατα) που αναπτύσσονται στα όρια των αρθρικών επιφανειών. Τα ευρήματα αυτά είναι πιο έντονα στα προχωρημένα στάδια της πάθησης (εικόνα 1).

Εικόνα 1

Ποιά είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση;
Η θεραπευτική  αντιμετώπιση της  οστεοαρθρίτιδας, επειδή δεν ξέρουμε την αιτία της, δεν μπορεί να είναι αιτιολογική. Προσπαθούμε όμως, με διάφορα μέσα να επιβραδύνουμε την εξέλιξη της και να αντιμετωπίσουμε τα συμπτώματα. Για αυτό τον σκοπό  χρησιμοποιούμε διάφορα  φυσικά μέσα και φάρμακα και στα τελικά στάδια την λύση την δίνουν χειρουργικές επεμβάσεις
(1) Φυσικά μέσα (Μη φαρμακευτική θεραπεία)
Τα φυσικά μέσα είναι κατάλληλα και βοηθητικά για κάθε στάδιο οστεοαρθρίτιδας. Σε αυτά περιλαμβάνονται η Φυσικοθεραπεία,  η Υδροθεραπεία και ειδικές Ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών της άρθρωσης. Επίσης, πολλή σημαντική ανακούφιση προσφέρουν η απώλεια βάρους και χρησιμοποίηση βοηθημάτων κατά την βάδιση (Νάρθηκες, μπαστούνια, περιπατητήρες.)
(2) Φαρμακευτική θεραπεία
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για  την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας ανήκουν κυρίως στην κατηγορία των αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, τα οποία χορηγούνται είτε ως ενέσιμα είτε από το στόμα είτε υπό μορφή αλοιφών για τοπική χρήση.
Όταν τα ενοχλήματα της αρθρίτιδας είναι ήπια, τότε τα απλά αναλγητικά φάρμακα ή η  τοπική χρήση αντιφλεγμονωδών αλοιφών και διαλυμάτων επαρκούν και περιορίζουν ικανοποιητικά τα συμπτώματα.
Σε πιο έντονες ενοχλήσεις χορηγούνται αντιφλεγμονώδη φάρμακα, προσπαθώντας να τα δώσουμε στην μικρότερη δυνατή δόση και για το μικρότερο αναγκαίο διάστημα, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι παρενέργειες που συνοδεύουν αυτά τα φάρμακα. Συνήθως τα προβλήματα που προκύπτουν από τα αντιφλεγμονώδη επηρεάζουν το γαστρεντερικό σύστημα, με κίνδυνο να προκαλέσουν γαστρορραγία, αλλά και το καρδιαγγειακό σύστημα, ειδικά όσους πάσχουν από  υπέρταση.
Στις παροξύνσεις της εκφυλιστικής οστεοαρθρίτιδας, η ενδαρθρική έγχυση κορτιζόνης δίνει άμεσα, καλά αποτελέσματα για αρκετό χρονικό διάστημα, δεν θα πρέπει όμως να επαναλαμβάνεται συχνά, παρά μόνο 1-2 φορές το χρόνο.
Τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιούνται ευρύτατα  ενδαρθρικές εγχύσεις με υαλουρονικά, τα οποία θεωρείται οτι  έχουν λιπαντικές, αντιφλεγμονώδεις και αναλγητικές ιδιότητες . Η αποτελεσματικότητα τους όμως δεν είναι αποδεδειγμένη και έχουν μικρή απόδοση σε προχωρημένα στάδια της αρθρίτιδας.  
(3) Χειρουργική αντιμετώπιση
Οι χειρουργικές επεμβάσεις στην οστεοαρθρίτιδα αποσκοπούν είτε στο να  επιβραδύνουν τη εξέλιξή της και να ανακουφίσουν από τα  έντονα ενοχλήματα είτε στην αντικατάσταση της φθαρμένης άρθρωσης με τεχνητή άρθρωση.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν η αρθροσκοπική έκπλυση της άρθρωσης, η οποία γίνεται μόνο στο γόνατο και συνήθως προσφέρει  πρόσκαιρη μόνο βελτίωση, για διάστημα ολίγων ετών και οι οστεοτομίες (εικόνα 2 και 3) που έχουν ως ένα βαθμό προληπτικό χαρακτήρα και στοχεύουν στην διόρθωση του ανατομικού άξονα της άρθρωσης προστατεύοντας την από την φθορά που προκαλούν οι παρεκλίσεις από το φυσιολογικό.

Εικόνα 2<&t>Εικόνα3

Στα τελικά στάδια, όπου καμία φαρμακευτική ή άλλη θεραπευτική αγωγή δεν μπορεί να βοηθήσει και να ανακουφίσει τον ασθενή από τα έντονα ενοχλήματα και την αναπηρία που έχει προκαλέσει η μόνη λύση είναι η χειρουργική επέμβαση τοποθέτησης τεχνητής άρθρωσης. Η επέμβαση αυτή λέγεται ολική αρθροπλαστική, γίνεται τα τελευταία 20 χρόνια με μεγάλη επιτυχία με πιο συχνή εφαρμογή στο ισχίο( Εικόνα 4 και 5 )και στο γόνατο (Εικόνα 6 και 7), λιγότερο συχνά στον ώμο και αρκετά σπάνια , στον αγκώνα και στην ποδοκνημική άρθρωση.

Οι ολικές αρθροπλαστικές, αν και είναι μεγάλες επεμβάσεις, είναι  σε γενικές γραμμές ασφαλείς και δίνουν άριστα αποτελέσματα για διάστημα περισσότερο των 10 -15 χρόνων.  Εχουν όμως και σοβαρές επιπλοκές, όπως η μετεχγειρητική λοίμωξη και η χαλάρωση της πρόθεσης και για αυτό κάθε ασθενής θα πρέπει να έχει μια πλήρη ενημέρωση από τον γιατρό του, πριν αποφασίσει να υποβληθεί σε μια τέτοια επέμβαση.